Μπορεί τα περισσότερα σύγχρονα κράτη ανά τον κόσμο να είναι οργανωμένα σε αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι οργανωμένα με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να οργανωθεί μία αντιπροσωπευτική δημοκρατία: Μπορεί να είναι προεδρική ή προεδρευόμενη, βασιλευόμενη, λαϊκή, σοσιαλιστική, αστική, κοινοβουλευτική ή ομοσπονδιακή δημοκρατία.
Προεδρική Δημοκρατία
Μορφή δημοκρατικού πολιτεύματος, στην οποία ο ανώτατος άρχοντας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εκλέγεται συνήθως άμεσα (από τον λαό) και έχει ισχυρή εκτελεστική εξουσία.
Το πολίτευμα της Γαλλίας είναι προεδρική δημοκρατία.
Το πολίτευμα της Γαλλίας είναι προεδρική δημοκρατία.
Η Α’ Ελληνική Δημοκρατία ήταν προεδρική, με αρχηγό του κράτους τον Ιωάννη Καποδίστρια και πρωτεύουσα το Ναύπλιο. http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagmatiki-Istoria/
Προεδρευόμενη Δημοκρατία
Τύπος κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, όπου η εκλεγμένη από τον λαό κυβέρνηση παίρνει τις πολιτικές αποφάσεις. Αρχηγός του κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος είναι αιρετός και δεν έχει ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες, ενώ αρμόδιος για την διοίκηση του κράτους είναι ο Πρωθυπουργός. Το πολίτευμα στην Ελλάδα είναι η προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Βασιλευόμενη Δημοκρατία /Συνταγματική Μοναρχία
Αρχηγός του κράτους είναι ο βασιλιάς και η κυβέρνηση εκλέγεται από τον λαό (είναι η σύγχρονη κύρια μορφή της Συνταγματικής Μοναρχίας, στην οποία ο βασιλιάς έχει πολύ περιορισμένη δικαιοδοσία στις υποθέσεις του κράτους). Το πολίτευμα αυτό το συναντάμε, για παράδειγμα, στο Βέλγιο, τη Δανία και τη Μ. Βρετανία.
Σε μεγάλο μέρος της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας, από τον 19ο αιώνα ώς σήμερα, το πολίτευμα της Ελλάδας ήταν συνταγματική μοναρχία και βασιλευόμενη δημοκρατία. Μετά από πολυτάραχη πολιτική πορεία, ο λαός αποφάσισε, στις 8 Δεκεμβρίου 1974, με δημοψήφισμα, ότι το πολίτευμα που προτιμά για τη διακυβέρνηση της χώρας είναι η αβασίλευτη δημοκρατία και με την ψήφιση του Συντάγματος του 1975, εγκαινιάζεται η Γ’ ελληνική δημοκρατία, η οποία συνεχίζεται ώς τις μέρες μας.
Απόσπασμα από ταινία επικαίρων με θέμα τη διενέργεια του δημοψηφίσματος του 1974 για τη μορφή του πολιτεύματος. Περιλαμβάνονται στιγμιότυπα από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος της 8ης Δεκεμβρίου 1974, την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων και την τηλεοπτική μετάδοση του μήνυματος του Κ. Καραμανλή προς τον ελληνικό λαό: Αρχείο ΕΡΤ, εδώ.
Λαϊκή Δημοκρατία
Το δημοκρατικό πολίτευμα που εγκαθιδρύει λαοδημοκρατικούς θεσμούς, στηρίζει τον πολυκομματισμό, ενισχύει την αυτο-οργάνωση και εφαρμόζει την εθνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας. Σε πολλές περιπτώσεις, θεωρείται ενδιάμεσο βήμα πριν την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού. Αναπτύχθηκε μετά τις λαϊκοδημοκρατικές επαναστάσεις των δεκαετιών 1940-1950, σε χώρες της Ευρώπης και Ασίας, και λίγο αργότερα σε χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Σήμερα, Λαϊκές Δημοκρατίες απαντάμε, για παράδειγμα, στην Κούβα, στην Κίνα, στο Κονγκό.
“Υπενθυμίζω ότι το Σύνταγμα και οι νόμοι στηρίζουν την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, τη λαϊκή κυριαρχία και όχι τη λαϊκή δημοκρατία. Έχουμε αλλαγή κυβέρνησης, όχι αλλαγή πολιτεύματος”, τονίζει σε συνέντευξή του προς το Βήμα της Κυριακής ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Γιάννης Πανούσης.
Σε αυτή τη δήλωση, ο κ. Πανούσης μάς θυμίζει ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ πολιτεύματος και λειτουργίας των θεσμών. Καμιά φορά αυτά μπλέκονται, όπως για παράδειγμα όταν έχουμε μία σοσιαλιστική κυβέρνηση που όμως ακολουθεί τους κανόνες της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Άλλο σημαίνει λοιπόν σοσιαλιστική δημοκρατία και άλλο σοσιαλιστική διακυβέρνηση.
Σοσιαλιστική Δημοκρατία
Το δημοκρατικό πολίτευμα που στηρίζεται στην οργάνωση και τη λειτουργία των σοβιέτ, την άσκηση της εξουσίας, δηλαδή, από τις πλατιές εργατικές και τις εργαζόμενες τάξεις, στην κοινωνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας, τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της βιομηχανίας και της αγροτικής οικονομίας, καθώς και στον ηγετικό ρόλο μαρξιστικο-λενινιστικών κομμάτων στο Κοινοβούλιο, τα οποία αποβλέπουν στη σταδιακή εγκαθίδρυση του κομμουνιστικού ιδεώδους της αντικατάστασης του κράτους από την κομμουνιστική τοπική αυτοδιοίκηση. Αναπτύχθηκε πρώτα στη Ρωσία, μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και αργότερα σε άλλες χώρες, οι περισσότερες από τις οποίες αποτέλεσαν τη Σοβιετική Ένωση.
Από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του.
Αστική Δημοκρατία
Η σύγχρονη αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία υπακούει στον κανόνα της πλειοψηφίας, εγκαθιδρύει το Σύνταγμα, εφαρμόζει γενικές εκλογές και υποστηρίζει τις αρχές της ελευθερίας και της ισονομίας, ενώ επίσης προστατεύει και ενισχύει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του ατόμου.
Ομοσπονδιακή Δημοκρατία
Οι ομοσπονδιακές δημοκρατίες είναι ενώσεις αυτόνομων κρατιδίων υπό μία κεντρική εξουσία στην οποία παρευρίσκονται οι εκπρόσωποι κάθε χωριστής πολιτικά περιοχής. Τέτοια παραδείγματα σήμερα, αποτελούν οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ελβετία, κ.ά.
Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, η κυβέρνηση πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη των πολιτών και αυτό εκφράζεται μέσα από τις εκλογές από τους πολίτες των αντιπροσώπων που θα τους εκπροσωπήσουν για ένα εύλογο (ούτε πολύ σύντομο ούτε πολύ μακρύ) χρονικό διάστημα.